Η Ύπαρξη του Θεού

Ο Ιωάννης ο Δαμασκηνός γράφει: «Για το ότι υπάρχει Θεός δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία σε όσους αποδέχονται τις Άγιες Γραφές, εννοώ και την Παλαιά και την Καινή Διαθήκη, αλλά ούτε και στους περισσότερους από τους εθνικούς· γιατί, όπως είπαμε, η γνώση της ύπαρξης του Θεού είναι φυτεμένη μέσα μας από τη φύση»¹ Ιωάννης Δαμασκηνός, Ἔκδοσις ἀκριβὴς τῆς ὀρθοδόξου πίστεως 3.2-5 Kotter, Patristische Texte und Studien 12: Ὅτι μὲν οὖν ἔστι Θεός, τοῖς μὲν τὰς Ἁγίας Γραφὰς δεχομένοις, τήν τε Παλαιὰν καὶ Καινὴν Διαθήκην φημί, οὐκ ἀμφιβάλλεται, οὔτε δὲ τοῖς τῶν Ἑλλήνων πλείστοις· ὡς γὰρ ἔφημεν, ἡ γνῶσις τοῦ εἶναι Θεὸν φυσικῶς ἡμῖν ἐγκατέσπαρται.. Ωστόσο, ακόμη και για όποιον δεν αποδέχεται τα ιερά κείμενα, υπάρχουν κάποια στοιχεία που θα μπορούσαν να τον οδηγήσουν στην αναγνώριση της ύπαρξης του Θεού. Παραθέτουμε μερικά από αυτά:

1. Η πολυπλοκότητα του σύμπαντος προϋποθέτει έναν δημιουργό.

 

Ο Ιωάννης ο Δαμασκηνός γράφει: «Αυτά που είναι δημιουργημένα οπωσδήποτε δημιουργήθηκαν από κάποιον. Πρέπει όμως ο δημιουργός να μην έχει δημιουργηθεί· γιατί αν και εκείνος δημιουργήθηκε, οπωσδήποτε δημιουργήθηκε από κάποιον, μέχρι να φτάσουμε σε κάτι που δεν έχει δημιουργηθεί. Καθώς λοιπόν ο δημιουργός δεν έχει δημιουργηθεί, είναι οπωσδήποτε και αμετάβλητος. Και αυτό τι άλλο θα μπορούσε να είναι παρά Θεός;»²Ιωάννης Δαμασκηνός, Ἔκδοσις ἀκριβὴς τῆς ὀρθοδόξου πίστεως 3.34-37 Kotter, Patristische Texte und Studien 12: Κτιστὰ δὲ ὄντα πάντως ὑπό τινος ἐδημιουργήθησαν. Δεῖ δὲ τὸν δημιουργὸν ἄκτιστον εἶναι· εἰ γὰρ κἀκεῖνος ἐκτίσθη, πάντως ὑπό τινος ἐκτίσθη, ἕως ἂν ἔλθωμεν εἴς τι ἄκτιστον. Ἄκτιστος οὖν ὢν ὁ δημιουργὸς πάντως καὶ ἄτρεπτός ἐστι. Τοῦτο δὲ τί ἂν ἄλλο εἴη ἢ Θεός; Βλέποντας την πολυπλοκότητα της συγκρότησης του σύμπαντος, είναι πολύ πιο φυσικό και λογικό να αναγνωρίσει κανείς τον σχεδιασμό και τη σοφία ενός δημιουργού, παρά να δεχτεί ότι όλα αυτά έγιναν τυχαία και χωρίς κανένα σχέδιο.

 

2. Η λειτουργία του σύμπαντος προϋποθέτει κάποιον που το συντηρεί.

 

Ο Ιωάννης ο Δαμασκηνός γράφει: «Ακόμη και η ίδια η συνοχή και η συντήρηση και η διακυβέρνηση της δημιουργίας μάς διδάσκει ότι υπάρχει Θεός, ο οποίος συγκρότησε αυτό το σύμπαν και το συγκρατεί και το συντηρεί και το φροντίζει πάντοτε· γιατί πώς θα ήταν δυνατό οι αντίθετες φύσεις, εννοώ της φωτιάς και του νερού, του αέρα και της γης, να συναντηθούν μεταξύ τους για την ολοκλήρωση ενός κόσμου, και να παραμένουν αδιάρρηκτες, αν μια παντοδύναμη δύναμη δεν τις συνδύαζε και δεν τις διατηρούσε πάντοτε αδιάρρηκτες;»³Ιωάννης Δαμασκηνός, Ἔκδοσις ἀκριβὴς τῆς ὀρθοδόξου πίστεως 3.38-43 Kotter, Patristische Texte und Studien 12: Καὶ αὐτὴ δὲ ἡ τῆς κτίσεως συνοχὴ καὶ συντήρησις καὶ κυβέρνησις διδάσκει ἡμᾶς, ὅτι ἔστι Θεὸς ὁ τόδε τὸ πᾶν συστησάμενος καὶ συνέχων καὶ συντηρῶν καὶ ἀεὶ προνοούμενος· πῶς γὰρ ἂν αἱ ἐναντίαι φύσεις, πυρὸς λέγω καὶ ὕδατος, ἀέρος καὶ γῆς, εἰς ἑνὸς κόσμου συμπλήρωσιν ἀλλήλοις συνεληλύθασι καὶ ἀδιάλυτοι μένουσιν, εἰ μή τις παντοδύναμος δύναμις ταῦτα καὶ συνεβίβασε καὶ ἀεὶ τηρεῖ ἀδιάλυτα; Βλέποντας την αρμονία στη λειτουργία του σύμπαντος, είναι πολύ πιο φυσικό και λογικό να αναγνωρίσει κανείς το ενδιαφέρον και τη φροντίδα κάποιου που το συντηρεί, παρά να δεχτεί ότι όλα αυτά λειτουργούν άσκοπα και συμπτωματικά.

 

3. Η διαμόρφωση της Γης προϋποθέτει έναν ειδικό σχεδιαστή.

 

Στο βιβλίο του προφήτη Ησαΐα στην Παλαιά Διαθήκη γράφει: «Ο Κύριος είναι ο δημιουργός του ουρανού, αυτός είναι ο Θεός. Τη γη έφτιαξε και τη σχημάτισε, αυτός τη στέριωσε, την έπλασε όχι για να ’ναι έρημη, μα για να κατοικείται. Αυτός είναι που λέει: “Εγώ είμαι ο Κύριος και δεν υπάρχει άλλος”»⁴Ησαΐας 45.18: Οὕτως λέγει Κύριος ὁ ποιήσας τὸν οὐρανόν – οὗτος ὁ Θεὸς ὁ καταδείξας τὴν γῆν καὶ ποιήσας αὐτήν, αὐτὸς διώρισεν αὐτήν, οὐκ εἰς κενὸν ἐποίησεν αὐτὴν ἀλλὰ κατοικεῖσθαι – Ἐγώ εἰμι, καὶ οὐκ ἔστιν ἔτι.. Η Γη είναι διαμορφωμένη με τέτοιο τρόπο, ώστε να είναι κατάλληλη για την ανάπτυξη, την επιβίωση και τη διατήρηση μιας εντυπωσιακής ποικιλίας φυτών και ζώων, αλλά και του ίδιου του ανθρώπου. Η Γη είναι κατοικίσιμη εξαιτίας ενός λεπτομερειακού σχεδιασμού, μερικά από τα στοιχεία του οποίου είναι τα εξής:

Το μέγεθος της Γης και η βαρύτητα που αντιστοιχεί σ’ αυτό κρατούν ένα λεπτό στρώμα αερίων, αποτελούμενο κυρίως από άζωτο και οξυγόνο, σε απόσταση μόλις 80 χιλιομέτρων από την επιφάνεια της. Αν η γη ήταν μικρότερη σε μέγεθος, η ύπαρξη της ατμόσφαιρας θα ήταν αδύνατη, όπως ακριβώς συμβαίνει με τον πλανήτη Ερμή. Αν ήταν μεγαλύτερη, τότε στην ατμόσφαιρα θα επικρατούσε το υδρογόνο, όπως στον πλανήτη Δία. Η Γη είναι ο μόνος γνωστός πλανήτης που έχει ατμόσφαιρα αποτελούμενη από το κατάλληλο μίγμα αερίων για να ευδοκιμήσουν τα φυτά, τα ζώα και ο άνθρωπος.

Η απόσταση της Γης από τον Ήλιο είναι τέτοια, ώστε οι θερμοκρασίες στη Γη να κυμαίνονται συνήθως από –38 μέχρι +49 βαθμούς Κελσίου. Αν η Γη ήταν σε μεγαλύτερη απόσταση από τον Ήλιο, τότε η ζωή θα αφανιζόταν από τον παγετό, ενώ αν ήταν πιο κοντά, τότε θα αφανιζόταν από την υπερθέρμανση. Ακόμη και μια μικρή απόκλιση της θέσης της Γης από τον Ήλιο, θα έκανε τη ζωή αδύνατη. Η Γη παραμένει σε μια ιδανική απόσταση από τον Ήλιο, καθώς περιστρέφεται γύρω από αυτόν, με μία ταχύτητα που αγγίζει σχεδόν τα 107.000 χιλιόμετρα την ώρα. Επίσης περιστρέφεται και γύρω από τον άξονα της, επιτρέποντας στην επιφάνεια της να θερμαίνεται και να ψύχεται ανάλογα κατά τη διάρκεια του εικοσιτετραώρου.

 

4. Η ύπαρξη του νερού προϋποθέτει κάποιον που προνοεί με σοφία.

 

Το νερό είναι άχρωμο, άοσμο και άγευστο, αλλά κανένα ζωντανό ον δεν μπορεί να επιβιώσει χωρίς αυτό. Τα χαρακτηριστικά του νερού είναι μοναδικά για τη ζωή: Έχει ένα πολύ υψηλό σημείο βρασμού και πήξεως. Μας επιτρέπει να ζούμε σε ένα περιβάλλον όπου οι θερμοκρασίες μεταβάλλονται, ενώ η θερμοκρασία του σώματός μας διατηρείται σταθερά στους 36-37 βαθμούς Κελσίου. Το νερό είναι διαλύτης ευρείας κλίμακας. Χάρη σ’ αυτή την ιδιότητα του νερού μεταφέρονται χιλιάδες διαφορετικά χημικά στοιχεία μέσα στο σώμα μας, ακόμη και μέχρι τα μικρότερα αιμοφόρα αγγεία. Το νερό επίσης είναι χημικά ουδέτερο. Χωρίς να επηρεάζει τη σύσταση των ουσιών που μεταφέρει, το νερό βοηθάει την τροφή, τα άλατα και τις φαρμακευτικές ουσίες να απορροφηθούν και να αξιοποιηθούν από το σώμα μας. Το νερό μέσα στα φυτά έχει την ιδιότητα να μετακινείται προς τα επάνω, αντίθετα με τη βαρύτητα, και έτσι φέρνει ζωή και συστατικά ως την κορυφή και των πιο ψηλών δέντρων. Το νερό παγώνει από πάνω προς τα κάτω, κι έτσι τα ψάρια μπορούν να ζουν κάτω από τον πάγο κατά τη διάρκεια του χειμώνα.

Το 97% του νερού της Γης βρίσκεται στου ωκεανούς. Ωστόσο υπάρχει ένα σύστημα που αφαιρεί το αλάτι από το νερό, και μετά διανέμει αυτό το νερό σε όλη την υδρόγειο. Με την εξάτμιση το νερό από τους ωκεανούς, χωρίς το αλάτι, δημιουργεί τα σύννεφα, που με τη σειρά τους αφήνουν νερό στο έδαφος για τα φυτά, τα ζώα και τους ανθρώπους. Είναι ένα σύστημα καθαρισμού και προμήθειας, που διατηρεί τη ζωή επάνω σ’ αυτόν τον πλανήτη. Ένα σύστημα που ανακυκλώνει και ξαναχρησιμοποιεί το νερό.

 

5. Ο ανθρώπινος εγκέφαλος προϋποθέτει μια ανώτερη νοημοσύνη.

 

Το ανθρώπινο μυαλό επεξεργάζεται ταυτόχρονα ένα τεράστιο αριθμό πληροφοριών. Το μυαλό μας επεξεργάζεται όλα τα χρώματα και τα αντικείμενα που βλέπουμε, τη θερμοκρασία γύρω μας, την πίεση που ασκούν τα πόδια μας στο πάτωμα, τους ήχους τριγύρω μας, την ξηρότητα του στόματός μας, ακόμη και την αφή στο πληκτρολόγιο του ηλεκτρονικού υπολογιστή μας. Το μυαλό μας κρατάει και επεξεργάζεται όλα τα συναισθήματά μας, τις σκέψεις και τις αναμνήσεις μας. Ταυτόχρονα κρατάει στη μνήμη μας τις διάφορες λειτουργίες του σώματός μας, όπως την αναπνοή μας, την κίνηση των ματιών μας, την πείνα μας και την κινητικότητα των μυών στα χέρια μας.

Το ανθρώπινο μυαλό επεξεργάζεται περισσότερες από ένα εκατομμύριο πληροφορίες το δευτερόλεπτο. Ζυγίζει τη σημαντικότητα αυτών των δεδομένων, φιλτράροντας και ξεχωρίζοντας τα λιγότερο σημαντικά. Αυτή η λειτουργία του φιλτραρίσματος μας επιτρέπει να εστιάσουμε σε θέματα και σε αντικείμενα, και να λειτουργήσουμε αποτελεσματικά στο περιβάλλον μας. Ένας εγκέφαλος που διαχειρίζεται περισσότερο από ένα εκατομμύριο πληροφορίες το δευτερόλεπτο, ενώ ταυτόχρονα αξιολογεί τη σημασία τους, και μας επιτρέπει να δράσουμε με βάση τις πιο σημαντικές πληροφορίες, δεν είναι δυνατό να έγινε κατά τύχη. Το μυαλό λειτουργεί διαφορετικά από όλα τα άλλα όργανα. Υπάρχει νοημοσύνη σ’ αυτό, ικανότητα να δικαιολογεί, να παράγει συναισθήματα, να ονειρεύεται, να προγραμματίζει, να ενεργεί και να σχετίζεται με άλλους ανθρώπους. Δεν είναι δυνατόν να εξηγήσει κανείς τη λειτουργία του ανθρώπινου μυαλού, χωρίς να αναγνωρίσει την ύπαρξη και την ενέργεια ενός δημιουργού με ανώτερη νοημοσύνη.

 

6. Η άρνηση της ύπαρξης του Θεού αφήνει χωρίς επαρκή εξήγηση την ύπαρξη και τη λειτουργία του σύμπαντος.

 

Αν κανείς αρνηθεί την ύπαρξη του Θεού, τότε η προέλευση όλων όσα υπάρχουν γύρω μας μένει χωρίς επαρκή εξήγηση, μια και οι φυσικές αιτίες και οι συμπτώσεις δεν αποτελούν ικανοποιητική λογική εξήγηση. Αυτό που ο Παστέρ προσπάθησε να αποδείξει αιώνες πριν, το επιβεβαιώνει η επιστήμη, πως δεν μπορεί να προκύψει ζωή, αν δεν υπάρχει ζωή προηγουμένως. Επομένως η προέλευση της ζωής μένει ανεξήγητη χωρίς την αναγνώριση ενός Θεού δημιουργού.

Οι φυσικές αιτίες είναι επίσης ανεπαρκής επεξήγηση, αν αναλογιστεί κανείς τις πληροφορίες που υπάρχουν μέσα στο ανθρώπινο DNA. Αν κανείς δεν πιστεύει στον Θεό, καταλήγει στο συμπέρασμα ότι τα πάντα έγιναν χωρίς αιτία, χωρίς προγραμματισμό, και είναι όλα αποτελέσματα μιας καλής τύχης, κάτι που δεν μπορεί να ικανοποιήσει την ανθρώπινη λογική. 

 

7. Η ύπαρξη του Θεού επιβεβαιώνεται από την εμπειρία της πνευματικής ζωής ενός πλήθους ανθρώπων.

 

Σε ολόκληρη την ανθρώπινη ιστορία υπήρξαν δισεκατομμύρια άνθρωποι που διακήρυξαν τη σταθερή και αμετακίνητη πεποίθησή τους για την ύπαρξη του Θεού, στην οποία κατέληξαν ύστερα από υποκειμενική, προσωπική σχέση με τον Θεό. Εκατομμύρια άνθρωποι και σήμερα θα μπορούσαν να μιλήσουν με λεπτομέρειες για τις εμπειρίες τους με τον Θεό. Θα μιλούσαν για απαντήσεις σε προσευχές και για συγκεκριμένους θαυμαστούς τρόπους με τους οποίους ο Θεός κάλυψε τις ανάγκες τους, και τους οδήγησε να πάρουν σημαντικές προσωπικές αποφάσεις στη ζωή τους. Πολλοί είναι βέβαιοι πως υπάρχει ένας Θεός αγάπης, που είναι πιστός προς αυτούς. Ένας σκεπτόμενος άνθρωπος δεν θα μπορούσε να αγνοήσει τις εμπειρίες και τις μαρτυρίες αυτές.

 

8. Η ύπαρξη του Θεού επιβεβαιώνεται από την εμπειρία της πνευματικής μεταστροφής πολλών ανθρώπων που κάποτε ήταν άθεοι.

 

Η Marilyn Adamson γράφει: «Κάποτε ήμουν άθεη. Και όπως συμβαίνει σε όλους τους άθεους, το γεγονός ότι υπήρχαν άνθρωποι που πιστεύουν στον Θεό με ενοχλούσε. Τι συμβαίνει με εμάς τους άθεους; Γιατί ξοδεύουμε τόσο χρόνο, τόση προσοχή, τόση ενέργεια προκειμένου να απορρίψουμε κάτι για το οποίο δεν πιστεύουμε καν ότι υπάρχει; Όταν ήμουν άθεη, απέδιδα τις προθέσεις μου σε δήθεν ενδιαφέρον για τους δυστυχισμένους, εξαπατημένους εκείνους ανθρώπους που πίστευαν… και ήθελα να τους βοηθήσω να καταλάβουν πως δεν υπήρχε καμιά ελπίδα γι’ αυτούς. Για να λέμε την αλήθεια, είχα κι ένα άλλο κίνητρο. Καθώς προκαλούσα εκείνους που πίστευαν στον Θεό, είχα την περιέργεια να δω αν κι εκείνοι θα προσπαθούσαν να με πείσουν για το αντίθετο. Μέρος της αναζήτησής μου ήταν να απελευθερωθώ από το ερώτημα της ύπαρξης του Θεού. Αν μπορούσα να πείσω τους πιστούς ότι έκαναν λάθος, τότε το θέμα θα σήκωνε συζήτηση, κι εγώ θα ήμουν ελεύθερη να ακολουθήσω τη ζωή μου. Δεν μπορούσα να καταλάβω ότι το θέμα του Θεού βάραινε τόσο πολύ τη σκέψη μου, επειδή ο Θεός ενεργούσε έτσι. Έφτασα στο σημείο να ανακαλύψω πως ο Θεός θέλει να Τον γνωρίσουν οι άνθρωποι. Μας δημιούργησε με την προδιάθεση να Τον γνωρίσουμε. Μας έχει περικυκλώσει με αποδείξεις για την ύπαρξή Του, και παρουσιάζει το ερώτημα το σχετικό με την ύπαρξή Του συνεχώς μπροστά μας. Δεν μπορούσα ν’ αποφύγω να σκέφτομαι την πιθανότητα της ύπαρξης του Θεού. Στην πραγματικότητα, τη μέρα που αποφάσισα να αναγνωρίσω την ύπαρξη του Θεού, η προσευχή μου ξεκίνησε κάπως έτσι, “Εντάξει, νίκησες…”. Ίσως η βασική αιτία που οι άθεοι ενοχλούνται από τους ανθρώπους που πιστεύουν στον Θεό να είναι το γεγονός ότι ο Θεός συνεχώς τους αναζητάει.

Δεν είμαι η μόνη που έζησα κάτι τέτοιο. Ο Malcolm Muggeridge, σοσιαλιστής και συγγραφέας φιλοσοφικών βιβλίων, έγραψε: “Είχα την αίσθηση ότι κατά κάποιο τρόπο, παράλληλα με την αναζήτησή μου, κάποιος με έψαχνε”. Ο C. S. Lewis είπε πως θυμόταν ότι… “τη μια νύχτα μετά την άλλη, αν το μυαλό μου ξέφευγε έστω και για ένα δευτερόλεπτο από τη δουλειά, ένιωθα το σταθερό, αδυσώπητο πλησίασμα εκείνου που τόσο πολύ απέφευγα να συναντήσω. Τελικά παρέδωσα τα όπλα. και παραδέχτηκα πως ο Θεός είναι ο Θεός. Γονάτισα και προσευχήθηκα: ίσως τη νύχτα εκείνη να ήμουν ο πιο αποθαρρημένος και διστακτικός προσήλυτος σ’ όλη την Αγγλία”. Τότε ο C. S. Lewis στο βιβλίο του με τίτλο “Surprised by Joy” (Έκπληκτος από Χαρά), που ήταν αποτέλεσμα της προσωπικής γνωριμίας του με τον Θεό, έγραφε: “Οι προσδοκίες μου δεν ήταν άλλες από τη δίκαιη παραδοχή της ύπαρξης του Θεού. Όμως τους επόμενους μήνες ενθουσιαζόμουν όλο και περισσότερο με την αγάπη του Θεού για μένα”».