Μπορείτε να εξηγήσετε την Τριαδικότητα;

Eρώτηση: «Τι μπορούμε να πούμε για το δόγμα της Τριαδικότητας, της Αγίας Τριάδας;»

Απάντηση: Ο όρος «Τριαδικότητα» δεν μνημονεύεται στην Αγία Γραφή, αλλά είναι μια λέξη που χρησιμοποιείται για να περιγράψει τα όσα αποκαλύπτονται για τον Θεό μέσα από τη Βίβλο. Η Αγία Γραφή μιλάει καθαρά για τον Θεό Πατέρα, τον Θεό Υιό (τον Ιησού Χριστό) και τον Θεό Άγιο Πνεύμα, και παράλληλα δηλώνει ξεκάθαρα ότι υπάρχει μόνο ένας Θεός. Επιπλέον, ο όρος «Τριαδικότητα» χρησιμοποιείται εκφράζοντας την ενότητα αυτών των τριών Προσώπων, τα οποία έχουν την ίδια θεϊκή υπόσταση.

Κάποιοι έχουν προσπαθήσει να απεικονίσουν την έννοια της Τριαδικότητας με υλικά αντικείμενα, όπως για παράδειγμα η χημική ένωση H2O που είναι κατά περίπτωση νερό, πάγος και ατμός (έχουν διαφορετική μορφή, αλλά καθένα από αυτά είναι H2O).

Ο Θεός Πατέρας είναι απόλυτα και ολοκληρωτικά Θεός. Ο Θεός Υιός (ο Ιησούς Χριστός) είναι απόλυτα και ολοκληρωτικά Θεός. Και ο Θεός το Άγιο Πνεύμα είναι απόλυτα και ολοκληρωτικά Θεός. Κι όμως υπάρχει μόνο ένας Θεός. Στον κόσμο που ζούμε, με την περιορισμένη ανθρώπινη εμπειρία και κατανόησή μας, είναι δύσκολο να καταλάβει κάποιος την έννοια της Τριαδικότητας. Ωστόσο από την αρχή του κόσμου βλέπουμε τον Θεό να παρουσιάζεται με αυτόν τον τρόπο στην Αγία Γραφή.

Στο χωρίο Γένεση 1.26 το ρήμα και η αντωνυμία «μας» είναι σε πληθυντικό αριθμό: «Μετά είπε ο Θεός: “Ας φτιάξουμε τον άνθρωπο σύμφωνα με τη δική μας εικόνα και την ομοίωση, κι ας εξουσιάζει στης θάλασσας τα ψάρια, στου ουρανού τα πτηνά, στα ζώα και γενικά σ’ όλη τη γη και στα ερπετά που σέρνονται πάνω σε αυτήν”».¹ Γένεση 1.26: Καὶ εἶπεν ὁ Θεός· Ποιήσωμεν ἄνθρωπον κατ’ εἰκόνα ἡμετέραν καὶ καθ’ ὁμοίωσιν, καὶ ἀρχέτωσαν τῶν ἰχθύων τῆς θαλάσσης καὶ τῶν πετεινῶν τοῦ οὐρανοῦ καὶ τῶν κτηνῶν καὶ πάσης τῆς γῆς καὶ πάντων τῶν ἑρπετῶν τῶν ἑρπόντων ἐπὶ τῆς γῆς.

Αυτή είναι μια ενδεικτική λίστα χωρίων της Αγίας Γραφής που δείχνουν ότι ο Τριαδικός Θεός είναι ένας:

• «Δεν υπάρχει κανένας άλλος Θεός, παρά μόνο ένας».² Α´ Επιστολή προς Κορινθίους 8.4: Οὐδεὶς Θεὸς ἕτερος εἰ μὴ εἷς.
• «Bαφτίστηκε λοιπόν ο Iησούς, και βγήκε αμέσως από το νερό. Κι αμέσως άνοιξαν γι’ Αυτόν οι ουρανοί, και είδε το Πνεύμα του Θεού σαν περιστέρι να κατεβαίνει και να έρχεται πάνω Του. Ακούστηκε τότε μια φωνή από τα ουράνια, που έλεγε: “Αυτός είναι ο αγαπημένος μου Υιός, αυτός είναι ο εκλεκτός μου”».³ Κατά Ματθαίον ευαγγέλιο 3.16-17: Καὶ βαπτισθεὶς ὁ Ἰησοῦς ἀνέβη εὐθὺς ἀπὸ τοῦ ὕδατος· καὶ ἰδοὺ ἀνεῴχθησαν αὐτῷ οἱ οὐρανοί, καὶ εἶδε τὸ Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ καταβαῖνον ὡσεὶ περιστερὰν καὶ ἐρχόμενον ἐπ’ αὐτόν· καὶ ἰδοὺ φωνὴ ἐκ τῶν οὐρανῶν λέγουσα· Οὗτός ἐστιν ὁ Υἱός μου ὁ ἀγαπητός, ἐν ᾧ εὐδόκησα.
• «Πηγαίνετε λοιπόν και κάνετε μαθητές μου όλα τα έθνη, βαφτίζοντάς τους στο όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος».⁴ Κατά Ματθαίον ευαγγέλιο 28.19: Πορευθέντες οὖν μαθητεύσατε πάντα τὰ ἔθνη, βαπτίζοντες αὐτοὺς εἰς τὸ ὄνομα τοῦ Πατρὸς καὶ τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.
• «Eγώ και ο Πατέρας είμαστε ένα».⁵ Κατά Ιωάννηνν ευαγγέλιο 10.30: Ἐγὼ καὶ ὁ Πατὴρ ἕν ἐσμεν.
• «Αυτός που έχει δει εμένα, έχει δει τον Πατέρα».⁶ Κατά Ιωάννηνν ευαγγέλιο 14.9: Ὁ ἑωρακὼς ἐμὲ ἑώρακε τὸν Πατέρα.
• «Kι αυτός που βλέπει εμένα, βλέπει και εκείνον που μ’ έστειλε»⁷ Κατά Ιωάννηνν ευαγγέλιο 12.45: Καὶ ὁ θεωρῶν ἐμὲ θεωρεῖ τὸν πέμψαντά με.
• «Kι αν κάποιος δεν έχει το Πνεύμα του Xριστού, αυτός δεν ανήκει στον Χριστό».⁸ Επιστολή προς Ρωμαίους 8.9: Εἰ δέ τις Πνεῦμα Χριστοῦ οὐκ ἔχει, οὗτος οὐκ ἔστιν αὐτοῦ.
• «Ιωσήφ, απόγονε του Δαβίδ, μη διστάσεις να πάρεις στο σπίτι σου τη Mαριάμ, τη γυναίκα σου, γιατί το παιδί που περιμένει προέρχεται από το Άγιο Πνεύμα».⁹ Κατά Ματθαίον ευαγγέλιο 1.20: Ἰωσὴφ υἱὸς Δαυίδ, μὴ φοβηθῇς παραλαβεῖν Μαριὰμ τὴν γυναῖκά σου· τὸ γὰρ ἐν αὐτῇ γεννηθὲν ἐκ Πνεύματός ἐστιν Ἁγίου.
• «Ο άγγελος της απάντησε: “Tο Άγιο Πνεύμα θα έρθει επάνω σου και θα σε καλύψει η δύναμη του Θεού· γι’ αυτό και το άγιο παιδί που θα γεννήσεις θα ονομαστεί Υιός Θεού”».¹⁰ Κατά Λουκάν ευαγγέλιο 1.35: Καὶ ἀποκριθεὶς ὁ ἄγγελος εἶπεν αὐτῇ· Πνεῦμα Ἅγιον ἐπελεύσεται ἐπὶ σέ, καὶ δύναμις Ὑψίστου ἐπισκιάσει σοι· διὸ καὶ τὸ γεννώμενον ἅγιον κληθήσεται Υἱὸς Θεοῦ.
• Ο Ιησούς είπε στους μαθητές Του: «Kι εγώ θα παρακαλέσω τον Πατέρα να σας δώσει άλλον Παράκλητο, το Πνεύμα της αλήθειας, ώστε να είναι για πάντα μαζί σας. Το Πνεύμα αυτό δεν μπορεί να το δεχτεί ο κόσμος, γιατί ούτε το διακρίνει ούτε το γνωρίζει· εσείς το γνωρίζετε, γιατί μένει κοντά σας και θα υπάρχει μέσα σας»… «Όποιος με αγαπάει θα τηρήσει τον λόγο μου. Και ο Πατέρας μου θα τον αγαπήσει, και θα έρθουμε σ’ αυτόν και θα κατοικήσουμε μαζί του». ¹¹ Κατά Ιωάννηνν ευαγγέλιο 14.16-17: Καὶ ἐγὼ ἐρωτήσω τὸν Πατέρα καὶ ἄλλον Παράκλητον δώσει ὑμῖν, ἵνα μένῃ μεθ’ ὑμῶν εἰς τὸν αἰῶνα, τὸ Πνεῦμα τῆς ἀληθείας, ὃ ὁ κόσμος οὐ δύναται λαβεῖν, ὅτι οὐ θεωρεῖ αὐτὸ οὐδὲ γινώσκει αὐτό· ὑμεῖς δὲ γινώσκετε αὐτό, ὅτι παρ’ ὑμῖν μένει καὶ ἐν ὑμῖν ἔσται. Κατά Ιωάννηνν ευαγγέλιο 14.23: Ἐάν τις ἀγαπᾷ με τὸν λόγον μου τηρήσει, καὶ ὁ Πατήρ μου ἀγαπήσει αὐτόν, καὶ πρὸς αὐτὸν ἐλευσόμεθα καὶ μονὴν παρ’ αὐτῷ ποιήσομεν.

Ο Ιωάννης ο Δαμασκηνός γράφει: «(Γνωρίζουμε και ομολογούμε) επίσης ότι υπάρχει ένας Θεός, δηλαδή μία ουσία, και ότι αποκαλύπτεται και υπάρχει σε τρεις υποστάσεις, εννοώ του Πατέρα, του Υιού  και του Αγίου Πνεύματος, και ότι ο Πατέρας και ο Υιός και το Άγιο Πνεύμα  είναι σε όλα ένα, εκτός από την αγεννησία και τη γέννηση και την εκπόρευση, και ότι ο μονογενής Υιός και Λόγος του Θεού και Θεός, από την ευσπλαγχνική Του συμπόνια, για τη δική μας σωτηρία, με την επιδοκιμασία του Πατέρα Του και τη σύμπραξη του Αγίου Πνεύματος, συλλήφθηκε χωρίς σπέρμα και γεννήθηκε χωρίς φθορά από την αγία Παρθένο και Θεοτόκο Μαρία μέσω του Αγίου Πνεύματος, και έγινε απ’ αυτήν τέλειος άνθρωπος, και ότι ο ίδιος είναι ταυτόχρονα και τέλειος Θεός και τέλειος άνθρωπος, έχοντας δύο φύσεις, τη θεία και την ανθρώπινη».¹² Ιωάννης Δαμασκηνός, Ἔκδοσις ἀκριβὴς τῆς ὀρθοδόξου πίστεως 2.15-25 Kotter, Patristische Texte und Studien 12: Καὶ ὅτι εἷς ἐστι Θεὸς ἤγουν μία οὐσία, καὶ ὅτι ἐν τρισὶν ὑποστάσεσι γνωρίζεταί τε καὶ ἔστιν, Πατρί φημι καὶ Υἱῷ καὶ Ἁγίῳ Πνεύματι, καὶ ὅτι ὁ Πατὴρ καὶ ὁ Υἱὸς καὶ τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον κατὰ πάντα ἕν εἰσι πλὴν τῆς ἀγεννησίας καὶ τῆς γεννήσεως καὶ τῆς ἐκπορεύσεως, καὶ ὅτι ὁ μονογενὴς Υἱὸς καὶ Λόγος τοῦ Θεοῦ καὶ Θεὸς διὰ σπλάγχνα ἐλέους αὐτοῦ, διὰ τὴν ἡμετέραν σωτηρίαν, εὐδοκίᾳ τοῦ Πατρὸς καὶ συνεργίᾳ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἀσπόρως συλληφθεὶς ἀφθόρως ἐκ τῆς ἁγίας Παρθένου καὶ Θεοτόκου Μαρίας γεγέννηται διὰ Πνεύματος Ἁγίου καὶ ἄνθρωπος τέλειος ἐξ αὐτῆς γέγονε, καὶ ὅτι ὁ αὐτὸς Θεὸς τέλειός ἐστιν ὁμοῦ καὶ ἄνθρωπος τέλειος, ἐκ δύο φύσεων, θεότητός τε καὶ ἀνθρωπότητος.