Ποιος ή τι είναι το Άγιο Πνεύμα;

Eρώτηση: «Ποιος ή τι είναι το Άγιο Πνεύμα; Έχω δει να αναφέρεται συχνά στην ιστοσελίδα σας αυτή η έκφραση»

Απάντηση: Το Άγιο Πνεύμα είναι ένα αληθινό θεϊκό πρόσωπο που ήρθε να κατοικήσει μέσα στους γνήσιους μαθητές του Ιησού Χριστού μετά τον θάνατο, την ανάσταση και ανάληψή Του στον Ουρανό. 

Ο Ιησούς είπε στους μαθητές Του: «Κι εγώ θα παρακαλέσω τον Πατέρα να σας δώσει άλλο Παράκλητο, το Πνεύμα της αλήθειας, ώστε να είναι για πάντα μαζί σας. Το Πνεύμα αυτό δεν μπορεί να το δεχτεί ο κόσμος, γιατί ούτε το διακρίνει ούτε το γνωρίζει. Εσείς το γνωρίζετε, γιατί μένει κοντά σας και θα υπάρχει μέσα σας. Δεν θα σας αφήσω ορφανούς. Θα ξανάρθω κοντά σας».¹ Κατά Ιωάννην ευαγγέλιο 14.16-18: Καὶ ἐγὼ ἐρωτήσω τὸν Πατέρα καὶ ἄλλον Παράκλητον δώσει ὑμῖν, ἵνα μένῃ μεθ’ ὑμῶν εἰς τὸν αἰῶνα, τὸ Πνεῦμα τῆς ἀληθείας, ὃ ὁ κόσμος οὐ δύναται λαβεῖν, ὅτι οὐ θεωρεῖ αὐτὸ οὐδὲ γινώσκει αὐτό· ὑμεῖς δὲ γινώσκετε αὐτό, ὅτι παρ’ ὑμῖν μένει καὶ ἐν ὑμῖν ἔσται. οὐκ ἀφήσω ὑμᾶς ὀρφανούς· ἔρχομαι πρὸς ὑμᾶς.

Το Άγιο Πνεύμα δεν είναι μια απροσδιόριστη, αιθέρια σκιά, ούτε μια απρόσωπη δύναμη. Είναι ένα πρόσωπο ισάξιο από κάθε άποψη με τον Θεό Πατέρα και τον Θεό Υιό. Είναι το τρίτο πρόσωπο της Αγίας Τριάδας. Ο Ιησούς είπε στους μαθητές Του: «Ο Θεός μού έδωσε όλη την εξουσία στον ουρανό και στη γη. Πηγαίνετε λοιπόν και κάνετε μαθητές μου όλα τα έθνη, βαφτίζοντάς τους στο όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος, και διδάξτε τους να τηρούν όλες τις εντολές που σας έδωσα. Κι εγώ θα είμαι μαζί σας πάντα, ως τη συντέλεια του κόσμου».² Κατά Ματθαίον ευαγγέλιο 28.18-20: Ἐδόθη μοι πᾶσα ἐξουσία ἐν οὐρανῷ καὶ ἐπὶ γῆς. πορευθέντες οὖν μαθητεύσατε πάντα τὰ ἔθνη, βαπτίζοντες αὐτοὺς εἰς τὸ ὄνομα τοῦ Πατρὸς καὶ τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, διδάσκοντες αὐτοὺς τηρεῖν πάντα ὅσα ἐνετειλάμην ὑμῖν· καὶ ἰδοὺ ἐγὼ μεθ’ ὑμῶν εἰμι πάσας τὰς ἡμέρας ἕως τῆς συντελείας τοῦ αἰῶνος.

Ο Θεός είναι τρισυπόστατος: Πατέρας, Υιός και Άγιο Πνεύμα. Και όλες οι θεϊκές ιδιότητες που αποδίδονται στον Πατέρα και στον Υιό αποδίδονται εξίσου και στο Άγιο Πνεύμα. Όταν ένας άνθρωπος πιστεύει και δέχεται τον Ιησού Χριστό,³ Κατά Ιωάννην ευαγγέλιο 1.12: Ὅσοι δὲ ἔλαβον αὐτόν, ἔδωκεν αὐτοῖς ἐξουσίαν τέκνα Θεοῦ γενέσθαι, τοῖς πιστεύουσιν εἰς τὸ ὄνομα αὐτοῦ. ο Θεός μέσω του Αγίου Πνεύματος έρχεται να κατοικήσει μέσα του.⁴ Α´ Επιστολή προς Κορινθίους 3.16: Οὐκ οἴδατε ὅτι ναὸς Θεοῦ ἐστε καὶ τὸ Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ οἰκεῖ ἐν ὑμῖν; Το Άγιο Πνεύμα έχει νόηση,⁵ Α´ Επιστολή προς Κορινθίους 2.11: Τίς γὰρ οἶδεν ἀνθρώπων τὰ τοῦ ἀνθρώπου εἰ μὴ τὸ πνεῦμα τοῦ ἀνθρώπου τὸ ἐν αὐτῷ; οὕτω καὶ τὰ τοῦ Θεοῦ οὐδεὶς οἶδεν εἰ μὴ τὸ Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ. βούληση⁶ Α´ Επιστολή προς Κορινθίους 12.11: Πάντα δὲ ταῦτα ἐνεργεῖ τὸ ἓν καὶ τὸ αὐτὸ Πνεῦμα, διαιροῦν ἰδίᾳ ἑκάστῳ καθὼς βούλεται. και συναισθήματα.⁷ Επιστολή προς Εφεσίους 4.30: Καὶ μὴ λυπεῖτε τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον τοῦ Θεοῦ, ἐν ᾧ ἐσφραγίσθητε εἰς ἡμέραν ἀπολυτρώσεως.

Ένας πρωταρχικός ρόλος του Αγίου Πνεύματος είναι ότι δίνει «μαρτυρία» για τον Ιησού Χριστό.⁸ Κατά Ιωάννην ευαγγέλιο 15.26: Ὅταν δὲ ἔλθῃ ὁ Παράκλητος ὃν ἐγὼ πέμψω ὑμῖν παρὰ τοῦ Πατρός, τὸ Πνεῦμα τῆς ἀληθείας ὃ παρὰ τοῦ Πατρὸς ἐκπορεύεται, ἐκεῖνος μαρτυρήσει περὶ ἐμοῦ. Κατά Ιωάννην ευαγγέλιο 16.14: Ἐκεῖνος ἐμὲ δοξάσει, ὅτι ἐκ τοῦ ἐμοῦ λήψεται καὶ ἀναγγελεῖ ὑμῖν. Μιλάει στις καρδιές των ανθρώπων, και τους βεβαιώνει ότι ο Ιησούς Χριστός είναι η μόνη αλήθεια. Το Άγιο Πνεύμα έχει επίσης το ρόλο του δασκάλου στη ζωή του Χριστιανού.⁹ Α´ Επιστολή προς Κορινθίους 2.10-12: Ἡμῖν δὲ ὁ Θεὸς ἀπεκάλυψε διὰ τοῦ Πνεύματος αὐτοῦ· τὸ γὰρ Πνεῦμα πάντα ἐραυνᾷ, καὶ τὰ βάθη τοῦ Θεοῦ. τίς γὰρ οἶδεν ἀνθρώπων τὰ τοῦ ἀνθρώπου εἰ μὴ τὸ πνεῦμα τοῦ ἀνθρώπου τὸ ἐν αὐτῷ; οὕτω καὶ τὰ τοῦ Θεοῦ οὐδεὶς οἶδεν εἰ μὴ τὸ Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ. ἡμεῖς δὲ οὐ τὸ πνεῦμα τοῦ κόσμου ἐλάβομεν, ἀλλὰ τὸ Πνεῦμα τὸ ἐκ τοῦ Θεοῦ, ἵνα εἰδῶμεν τὰ ὑπὸ τοῦ Θεοῦ χαρισθέντα ἡμῖν. Αυτός είναι που αποκαλύπτει το θέλημα του Θεού και τις αλήθειες του Θεού στον πιστό. 

Ο Ιησούς είπε στους μαθητές Του: «Αλλά το Πνεύμα το Άγιο, ο Παράκλητος, που θα στείλει ο Πατέρας στο όνομά μου, εκείνος θα σας διδάξει τα πάντα και θα φέρει στη μνήμη σας όλα όσα σας έχω πει εγώ».¹⁰ Κατά Ιωάννην ευαγγέλιο 14.26: Ὁ δὲ Παράκλητος, τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον ὃ πέμψει ὁ Πατὴρ ἐν τῷ ὀνόματί μου, ἐκεῖνος ὑμᾶς διδάξει πάντα καὶ ὑπομνήσει ὑμᾶς πάντα ἃ εἶπον ὑμῖν. «Όταν όμως θα έρθει εκείνος, το Πνεύμα της Αλήθειας, θα σας οδηγήσει σε όλη την αλήθεια. Γιατί δεν θα μιλήσει από μόνος Του, αλλά θα πει όσα θα ακούσει, και θα σας αναγγείλει αυτά που μέλλουν να συμβούν».¹¹ Κατά Ιωάννην ευαγγέλιο 16.13: Ὅταν δὲ ἔλθῃ ἐκεῖνος, τὸ Πνεῦμα τῆς ἀληθείας, ὁδηγήσει ὑμᾶς εἰς πᾶσαν τὴν ἀλήθειαν· οὐ γὰρ λαλήσει ἀφ’ ἑαυτοῦ, ἀλλ’ ὅσα ἂν ἀκούσῃ λαλήσει, καὶ τὰ ἐρχόμενα ἀναγγελεῖ ὑμῖν.

Το Άγιο Πνεύμα δόθηκε για να ζει μέσα σ’ αυτούς που πιστεύουν στον Ιησού, με σκοπό να παράγει τον χαρακτήρα του Θεού στη ζωή των πιστών. Κι επειδή μόνοι μας δεν τα καταφέρνουμε, το Άγιο Πνεύμα θα χτίσει στη ζωή μας την αγάπη, τη χαρά, την ειρήνη, τη μακροθυμία, την καλοσύνη, την αγαθότητα, την πιστότητα, την πραότητα και την εγκράτεια.¹² Επιστολή προς Γαλάτας 5.22-23: Ὁ δὲ καρπὸς τοῦ Πνεύματός ἐστιν ἀγάπη, χαρά, εἰρήνη, μακροθυμία, χρηστότης, ἀγαθωσύνη, πίστις, πρᾳότης, ἐγκράτεια. Αντί να προσπαθούμε να δείχνουμε εμείς καλοσύνη και μακροθυμία, ο Θεός ζητάει από εμάς να Τον εμπιστευθούμε να παράγει Εκείνος τα χαρακτηριστικά αυτά στη ζωή μας. Έτσι, κάθε Χριστιανός καλείται να βαδίζει σύμφωνα με το Πνεύμα¹³ Επιστολή προς Γαλάτας 5.25: Εἰ ζῶμεν Πνεύματι, Πνεύματι καὶ στοιχῶμεν.  και να γεμίζει με Άγιο Πνεύμα.¹⁴ Επιστολή προς Εφεσίους 5.18: Καὶ μὴ μεθύσκεσθε οἴνῳ, ἐν ᾧ ἐστιν ἀσωτία, ἀλλὰ πληροῦσθε ἐν Πνεύματι. Επίσης το Άγιο Πνεύμα ενδυναμώνει και ωθεί τους Χριστιανούς να εκτελούν διακονίες που οδηγούν στην περαιτέρω πνευματική αύξηση των πιστών.¹⁵ Βλ. Επιστολή προς Ρωμαίους 12, Α´ Επιστολή προς Κορινθίους 12, Επιστολή προς Εφεσίους 4.

Το Άγιο Πνεύμα επιτελεί και μια ακόμη λειτουργία, που σχετίζεται με τους μη πιστούς. Φέρνει τον έλεγχό Του μέσα στις καρδιές τους, και επιβεβαιώνει την αλήθεια του Θεού: ότι δηλαδή είμαστε αμαρτωλοί, και χρειαζόμαστε την συγχώρηση του Θεού, ότι ο Ιησούς είναι δίκαιος – Εκείνος πέθανε στη δική μας θέση εξαιτίας των αμαρτιών μας – και ότι ο Θεός θα φέρει σε τελική κρίση τον κόσμο και όσους δεν Τον γνώρισαν.¹⁶ Κατά Ιωάννην ευαγγέλιο 16.8-11: Καὶ ἐλθὼν ἐκεῖνος ἐλέγξει τὸν κόσμον περὶ ἁμαρτίας καὶ περὶ δικαιοσύνης καὶ περὶ κρίσεως. περὶ ἁμαρτίας μέν, ὅτι οὐ πιστεύουσιν εἰς ἐμέ· περὶ δικαιοσύνης δέ, ὅτι πρὸς τὸν Πατέρα ὑπάγω καὶ οὐκέτι θεωρεῖτέ με· περὶ δὲ κρίσεως, ὅτι ὁ ἄρχων τοῦ κόσμου τούτου κέκριται. Το Άγιο Πνεύμα παρακινεί τον νου και την καρδιά, και μας ζητάει να μετανοήσουμε και να στραφούμε στον Θεό, για να λάβουμε συγχώρηση και να γευτούμε μια νέα ζωή.

Ο Μέγας Βασίλειος Καισαρείας γράφει: «Ας εξετάσουμε τώρα πια και ποιες είναι οι κοινές αντιλήψεις μας για το Πνεύμα, και όσες συγκεντρώσαμε γι’ Αυτό από τις Γραφές, και αυτές που κληρονομήσαμε από την άγραφη παράδοση των Πατέρων. Πρώτα απ’ όλα λοιπόν, ποιος ακούγοντας τις προσφωνήσεις του Πνεύματος δεν ανορθώνεται στην ψυχή του και δεν ανυψώνει τη σκέψη του στην ανώτατη φύση; Αποκαλείται ασφαλώς Πνεύμα του Θεού, και “Πνεύμα της αλήθειας, που εκπορεύεται από τον Πατέρα” και “Πνεύμα ευθύτητας”, “Πνεύμα κατευθυντήριο”, “Πνεύμα άγιο”, η κυριότερη και ιδιαίτερη ονομασία του· αυτή ακριβώς είναι αναμφίβολα η ονομασία κάθε ασώματου και καθαρά άυλου και αδιαίρετου όντος. Γι’ αυτό και ο Κύριος, διδάσκοντας εκείνην που νόμιζε πως ο Θεός λατρεύεται σε κάποιον τόπο, ότι το ασώματο είναι ακατανόητο, λέει: “ο Θεός είναι Πνεύμα”».¹⁷ Βασίλειος Καισαρείας, Περὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος 9.22.1-14 Pruche, (Sources chrétiennes 17 bis): Ἤδη δὲ καὶ περὶ τοῦ Πνεύματος τὰς κοινὰς ἡμῶν ἐννοίας ὁποῖαί τινές εἰσιν ἐξετάσωμεν, τάς τε ἐκ τῶν Γραφῶν περὶ αὐτοῦ συναχθείσας ἡμῖν καὶ ἃς ἐκ τῆς ἀγράφου παραδόσεως τῶν πατέρων διεδεξάμεθα. Πρῶτον μὲν οὖν, τίς ἀκούσας τῶν προσηγοριῶν τοῦ Πνεύματος, οὐ διανίσταται τῇ ψυχῇ καὶ πρὸς τὴν ἀνωτάτω φύσιν τὴν ἔννοιαν ὑπεραίρει; Πνεῦμα γὰρ Θεοῦ εἴρηται, καὶ «Πνεῦμα τῆς ἀληθείας, ὃ παρὰ τοῦ Πατρὸς ἐκπορεύεται» [Ιωάν. 15.26], «Πνεῦμα εὐθές» [Ψαλμ. 50(51).12], «Πνεῦμα ἡγεμονικόν» [Ψαλμ. 50(51).14]. «Πνεῦμα ἅγιον», ἡ κυρία αὐτοῦ καὶ ἰδιάζουσα κλῆσις· ὅπερ δὴ μάλιστα παντὸς τοῦ ἀσωμάτου καὶ καθαρῶς ἀΰλου τε καὶ ἀμεροῦς ὄνομά ἐστι. Διὸ καὶ ὁ Κύριος τὴν ἐν τόπῳ προσκυνεῖσθαι τὸν Θεὸν ἡγουμένην διδάσκων, ὅτι ἀπερίληπτον τὸ ἀσώματον, «Πνεῦμα, φησίν, ὁ Θεός» [Ιωάν. 4.24].